Een tekst die ‘leest als een trein’ of is er juist geen doorkomen aan? Wat is het verschil? 6 tips voor een pakkende en vlotte tekst.
Tip 1: Schrijf actief
Vergelijk deze twee zinnen:
a. De staatssecretaris wordt geraadpleegd door de minister-president.
b. De minister-president raadpleegt de staatssecretaris.
Zin a is in de lijdende vorm. Lijdende zinnen zijn passief. De lijdende persoon (de staatssecretaris) staat voorop, niet de handelende persoon (de minister-president). Hiermee haal je de vaart uit de zin.
Ook zie je dat mensen vaak het hele onderwerp dan maar weglaten. Dan krijg je dit soort zinnen: De staatssecretaris wordt geraadpleegd. Een vage in natuurlijk . Je vraagt je namelijk meteen af: Door wie dan? Schrijf dus actief en benoem wanneer mogelijk de handelende persoon of instantie.
Tip 2: Schrijf concreet en herkenbaar
Wil je graag je lezer betrekken bij je verhaal? Dan bij deze een goede tip: Mensen lezen graag over mensen. Dus maak gebruik van echte mensen in je verhaal.
Vergelijk deze twee teksten:
a. De nieuwe webshop van ons bedrijf lijkt een succes te worden. Uit een enquête blijkt dat vooral de gebruiksvriendelijkheid van de nieuwe webshop, die sinds mei online is, erg gewaardeerd wordt door bezoekers.
b. Webshopbeheerder Henk Stolp kan trots op zijn werk. Ruim een half jaar is hij druk geweest om de vernieuwde webshop in te richten. Het resultaat mag er zijn; bezoekers zijn erg enthousiast over de gebruiksvriendelijkheid van de webshop, die sinds mei online is.
Je kunt ook iemand citeren. Dat maakt het nog levendiger.
c. ‘Ik ben erg trots op mijn werk’, vertelt webshopbeheerder Henk Stolp. ‘Hij is overzichtelijker en ik kan alle actuele productinformatie erin verwerken.’ Stolp is niet de enige: uit een enquête blijkt dat bezoekers erg enthousiast zijn over de gebruiksvriendelijkheid van de webshop.
Tip 3: Vermijd de toekomende tijd
a. De loodgieter zal morgen komen om de wasmachine te repareren.
b. De loodgieter repareert morgen je wasmachine.
Zin a is geschreven in de toekomende tijd. Je herkent dit aan het werkwoord zullen. Zin a is niet fout, maar toch leest hij minder prettig. Als ik een zin tegenkom in de toekomende tijd vraag ik me altijd af: Is zullen hier echt nodig? Is het antwoord ‘nee’, dan herschrijf ik de zin.
Tip 4: Gebruik eigentijdse woorden
‘Ten aanzien van’ en ‘met betrekking tot’ zijn voorzetseluitdrukkingen. Ze maken zinnen moeilijker, langer en vager dan nodig is. En dat terwijl ze net zoveel zeggen als een simpel voorzetsel.
Vergelijk de volgende zinnen:
a. Als gevolg van de langdurige kou, komen planten veel later in bloei.
b. Door de langdurige kou, komen planten veel later in bloei.
Als gevolg van, kun je eenvoudig vervangen door het voorzetsel door. Dat is korter en dus duidelijker. Dat geldt ook voor de volgende voorzetseluitdrukkingen: Met betrekking tot betekent over, of door. Door middel van betekent door, met, of via. Op het gebied van betekent op, voor, of over. Aan de hand van betekent met Ten behoeve van betekent voor
Tip 5: Begin de zin eens anders
Varieer in zinnen door een zin eens anders te beginnen. Lees de onderstaande zinnen maar eens door. Het is steeds dezelfde zin, maar dan verschillend in opbouw.
a. Op een zonnige zondagmiddag zijn uw kinderen dolgelukkig op de kinderboerderij met de klimtoren, doolhof en dierentuin.
b. Uw kinderen zijn op een zonnige zondagmiddag dolgelukkig op de kinderboerderij met de klimtoren, doolhof en dierentuin.
c. Op de kinderboerderij met de klimtoren, doolhof en dierentuin, zijn uw kinderen op een zonnige zondagmiddag dolgelukkig.
d. Met een klimtoren, doolhof en dierentuin op onze kinderboerderij zijn uw kinderen dolgelukkig op een zonnige zondagmiddag.
Door in je tekst met zinnen te variëren, krijgt je tekst ritme. Let wel op; het zinsdeel dat vooraan staat, krijgt de meeste aandacht.
Tip 6: Schrijf zoals je spreekt.
Het verschil tussen schrijftaal en spreektaal wordt steeds kleiner. Toch merk ik dat veel mensen, als ze iets moeten schrijven, opeens heel ‘formeel’ worden in hun taal. De zinnen worden lang en ambtelijk. En daar wordt een tekst niet beter van. Meestal zeg ik dan: ‘Probeer het eens uit te leggen zoals je het iemand op een verjaardag uitlegt.’